Peer review bij schrijfonderwijs
Het heeft er alle schijn van dat Iris van Erve en ik tijdens de komende conferentie van Het Schoolvak Nederlands in Utrecht een presentatie zullen geven over sociale media in het taal- en in het bijzonder, het schrijfvaardigheidsonderwijs.
Daarop vooruitlopend – het is pas eind november – hier alvast aandacht voor een probleem dat iedere docent Nederlands kent: hoe laat je leerlingen ‘schrijfkilometers’ maken zonder om te komen in het nakijkwerk?
Inzet van ICT kan, hoe kan het ook anders, enige uitkomst bieden. Maar wel op zeer verschillende manieren.
Aan de ene kant van het spectrum staat het bijna Spartaanse programma TiO-schrijven (Taalonderwijs in ontwikkeling) dat de leerling zeer individueel benadert en de docent in zekere zin buitenspel zet, onder het motto: Any teacher that can be replaced by a machine should be. Dat hier meters worden gemaakt, is zeker, want het programma belooft dat de leerling maar liefst 35 teksten per schooljaar produceert. Zonder nakijkwerk.
Theo Pullens schrijft in zijn dissertatie dat de methode in het PO (groep 8) aanslaat: de schrijfkwaliteiten van de leerlingen nemen toe. Dit positieve effect verklaart hij deels doordat docenten in de regel te weinig aandacht (kunnen) besteden aan het proces en vooral focussen op de instructie en het uiteindelijke resultaat. TiO daarentegen geeft steeds algemene aanwijzingen tijdens het schrijven en heeft natuurlijk eindeloos geduld. Of de leerlingen dat ook met TiO hebben, is echter de vraag. (Zie dit, inmiddels behoorlijk gedateerde, Volkskrantartikel). Uiteraard geeft de software ‘inhoudsloze’ feedback, in die zin dat de computer niet kan lezen, laat staan begrijpen, waar de tekst van de leerling over gaat. (In deze korte video presenteert Pullens zijn onderzoek.)
Deze TiO-aanpak bevreemdt wellicht een beetje als je je realiseert dat je behalve een docent meestal ook nog een medeleerling of 25 tot 30 tot je beschikking hebt die wél inhoud tot zich kan nemen. Van dit gegeven maakt het op moment sterk in de aandacht staande Peer Scholar gebruik. Dit programma is geen specifiek schrijfprogramma, maar wordt wel gepresenteerd als een voor de docent tijdbesparend instrument (en als veel meer!). Zoals de naam al doet vermoeden, leren leerlingen hier van elkaar. De video presenteert de voor de hand liggende cyclus van creëren, beoordelen en reviseren. Ik ken het programma nog niet, en het zal ongetwijfeld gebruiksvriendelijk en overzichtelijk zijn (iets waar Moodle nog wel wat van kan leren), maar mijn eerste inschatting is, is dat het niets biedt wat Moodle niet al heel lang faciliteert.
Onderlinge feedback organiseren kan binnen Moodle heel eenvoudig via een forum. Het is dan wel aan te raden de klas in groepjes te verdelen. Binnen zo’n forum kan men uiteraard audio/video/links toevoegen. Dit is een heel vrijblijvende vorm van peer-review die natuurlijk ook op externe fora of blogs kan plaatsvinden.
Voor de meer geavanceerde aanpak is er de workshopactiviteit binnen Moodle. Hierbij stelt de docent een beoordelingsformulier met criteria op om de onderlinge feedback van leerlingen meer in banen te leiden. Vervolgens kunnen de schrijfsels meer of minder gecompliceerde wegen afleggen langs beoordelaars en kunnen leerlingen desgewenst twee cijfers halen: één voor hun schrijfopdracht en één voor hun evaluatie. De cijfers die ze elkaar geven kunnen ook deel uitmaken van het eindcijfer, wat de relevantie en betrokkenheid vergroot. Uiteraard kan dan, in de revisiefase, het hele proces weer opnieuw doorlopen worden. Zo wordt schrijven meer een klassen- dan een strikt individuele activiteit en weet de leerling dat zijn/haar tekst een publiek geniet.
Feit blijft wel dat het (online) begeleiden van dergelijke feedbackprocessen tijdrovend is en blijft. En leren omgaan met de Moodle-workshopmodule vergt een investering. Voor docent én leerling. Maar elke schrijfervaring is er één en hoe aantrekkelijker, actueler en relevanter die voor de leerling is, hoe groter het leereffect zal zijn. Dat kan ik zo 1,2,3 niet staven met wetenschappelijke gegevens, maar wel op mijn klompen aanvoelen.
De video is een sterk ingekorte versie van IteachwithMoodle
Onderwijs en ICT 